Reina saldırısı ve İran devrimi …

19 Ağustos 1978: İran Devriminden altı ay önce, İran’ın çok ünlü eğlence merkezi Sinema REX saldırıya uğrar, yakılır…

1970’lerin sonunda, İran’ın güçlü Şah‘ını deviren devrimden hemen önce, İranlı manevi lider Ayetullah Humeyni‘yi destekleyenler, sinemaları ateşlemek gibi eylemleri oldukça yüce, olumlu bir davranış olarak görmeye başladılar.

İran’da 1978-1979 yılları arasında yüzlerce sinema ateşe verildi, ancak sinema salonları boşken yapılıyordu bu yangınlar. Şah karşıtı din adamını destekleyen aydınlar ve toplum önderleri ise, bu kamu mallarını yok etme eylemlerini kınamak yerine, ‘Şah rejiminin sembolleri’ne saldırı olarak açıklıyorlardı.

İnsanlar sosyalliği bırakırlar, ev toplanmaları artar, yollar sokaklar boşalır ve herkes sessizleşir. Alkol satan mekanlar taşlanıp yağmalanır, başını kapatmayan kadınların kocaları neden karına sahip çıkmıyorsun diye dövülür. Bu sırada İran- Irak savaşı başlar büyük abiler silahlarını satarlar…
1 milyon masum insan hayatını kaybeder, 8 sene süren savaş boyuna vatan, millet, şehit diyerek odaklar kırılır. 8 senenin sonunda savaş biter ve halk uyanmaya başladığında artık SİSTEM DEĞİŞMİŞ, aydınlar,iş adamları çoktan ortadan kaybolmuş
ortalıkta kökü belirsiz insanlar cirit atarken, halkın inancına sahip çıkması adına özel bir ordu kurulmuş ve sosyal yaşam bambaşka bir hale gelmiştir.

İran’ın Abadan şehrinden uyuşturucu bağımlısı ve sokaklarda uyuşturucu satan bir genç olan Hosien Takbali‘yi, ailesi ve arkadaşları İsfahan’a seyahat etmeye ikna ettiler ve dindar bir tedavi merkezine kabul edildi. Genç Takbali toparlandığında Şah’a karşı devrim yoğunlaşıyordu.

Dinci ve sol düşüncelerin, ülkenin orta ve orta alt sınıfları tarafından hevesle desteklendiği İran’da, Takbali, tedavi merkezinde bulunan üç genç tarafından ihmal ettiği söylenen inanç ile tedavi edilmeye çalışılıyordu.

Takbali Abadan’a döndüğünde bağımlılığından kurtulmuş dindar bir adam olmuştu. Bununla birlikte, filmlere olan sevgisi sürüyordu. Ancak ne yazık ki, bu günler İran’da sinemaların alevler içinde bırakıldığı günlerdi – toplumun en eğitimli anti-Şah üyeleri tarafından bile alkışlanmış ve rasyonalize edilmiş bir hareketti bu üstelik.

Ağustos 1978’de Takbali’nin üç yeni arkadaşı onu evinde ziyaret etti. Bir İngiliz gazetesinde yayınlanan bir makalede bir imamın söylediğini aktardılar, sinemaların İranlıları oyalayarak, dini görevlerini görmezden gelmelerine ve ihmal etmelerine yol açtığını söylüyordu imam haberde.

Takbali’nin arkadaşları, imamın söylediğinden ilham aldıklarını ve kendilerinin de sinema yakmaya karar verdiklerini söylediler.

“Herkes sinemaları yakıyor ama bizi gerçek kahramanlar yapacak bir şekilde yapacağız biz,” dedi arkadaşlarından biri.

Bu, bir film gösterilirken ve içi insanlarla doluyken bir sinemanın yakılması anlamına geliyordu.

Genç arkadaşlar, Abadan’ın en eski ve ünlü sinemalarından Rex‘den ‘The Deer’ (Gavaznha) adlı bir İran filmine biletlerini aldılar. Takbali ve arkadaşları koridorun içine gaz yağını döküp ateşe verdiklerinde salon, erkekler, kadınlar ve çocuklar ile doluydu. 470’den fazla kişi öldü ve sinema Rex küle döndü. Takbali de dahil olmak üzere sadece birkaç kişi hayatta kaldı.

Olaydan bir ay önce dini liderler ve imamlar, sinema ve tv izlemek yerine ibadet yapılması için söylevler veriyor, yürüyüşler düzenliyorlardı.

Bu olay hala İran Devriminin çalkantılı yıllarında yaşanan en korkunç şiddet ve cinayet olaylarından biri olarak anılıyor.

Tabii ki daha önce sinemaları yakma eylemlerini övenler, bu olay üzerine yön değiştirdiler. Bir direnişten korktukları için, Rex’i yakanların ‘Şah rejiminin ajanları’ olduğunu söylemeye ve onları suçlamaya başladılar.

İran İslam hükümetinin görevlendirilmesinden bir yıl sonra, bazı İranlılar Rex trajedisinin soruşturulması talebinde bulundular.

İslam Devriminin bir kahramanı olarak selamlanmayı bekleyen Takbali, tutuklandı ve düşen Şah rejiminin temsilcisi olmakla suçlandı ve asıldı.

Önceleri sinemaları yakma eylemlerini alkışlamış olanlar ise, Takbali’nin asılmasını İran’ın “İslami adalet”inin büyük bir hareketi olarak selamladılar.

Tarih ders almak için okunur.