18 Mart 1915 sabahı saat 10:30’da Boğaz’a giren düşman gemilerinin hedefi İstanbul’du. Kendilerine çok güvenen müttefik filonun zaferden kuşkusu yoktu. Fakat hiçbir şey planladıkları gibi gitmeyecekti.
Çünkü Türk topraklarındaydılar.
Çanakkale Savaşı veya Çanakkale Muharebeleri, I. Dünya Savaşı sırasında 1915–1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası‘nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.
İtilaf Devletleri; Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul‘u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek, Rusya’yla güvenli bir erzak tedarik ve askeri ikmal yolu açmak, başkent İstanbul′u zapt etmek suretiyle Almanya′nın müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletlerini zayıflatmak amaçları ile ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı’nı seçmişlerdi.
Müttefiklerin planı ve harekat için tahsis ettiği kuvvetler:
Amiral De Robeck’in Uyguladığı TaktikBirleşik filonun 18 Mart’ta yaptığı büyük taarruzun amacı Çanakkale ve Kilitbahir tabyaları ile mayın bölgesini savunan sabit ve seyyar bataryaları kısa sürede susturmak, mayınları tarayarak 800 m. genişliğinde bir geçit açtıktan sonra Marmara’ya girmekti.
Bu harekât için tahsis edilen kuvvetler: 13’ü İngiliz (Queen Elizabeth, Agamemnon, Irresistble, Lord Nelson, Albion, Triumph, Conopus, Ocean, Swiftsure, Majestic, Prince George, Cornwallis, Vengeance) ve 4’ü Fransız (Suffren, Bouvet, Gaulois, Charlamange) olmak üzere 17 muharebe gemisi, i muharebe kruvazörü (Inflexible) ile 6 muhrip, 14 mayın arama tarama gemisi ve bir uçak ana gemisi (Foudr) idi. Ayrıca 4 hafif kruvazörle 16 muhribin, 5 İngiliz, 2 Fransız denizaltısının, 6 deniz uçağı taşıyan Ark Royal uçak ana gemisinin de bu harekâta katılmak üzere bölgeye gönderilmesi plânlanmıştı.
Amiral De Robeck, 18 Mart günü taarruza katılacak 16 gemiyi iki gruba ayırmıştı.
Birinci Grup’ta bulunan 6 İngiliz, 4 Fransız muharebe gemisi, A ve B hatları olmak üzere iki kademe halinde Borda düzeninde taarruz edecekler; A Hattında 4 İngiliz (Queen Elizabeth, Agamemnon, Lord Nelson, Inflexible), B Hattında 4 Fransız (Sufren, Gaulois, Bouvet, Charlemagne) muharebe gemisi bulunacak, 2 İngiliz muharebe gemisi (Triumph, Prince George) de A Hattının kanatlarını koruyacaktı.
İkinci Grup’ta bulunan 4 İngiliz muharebe gemisi (Ocean, Irresistible, Albion, Vengeance) dört saat sonra Boğaz’a girecek ve Fransız gemilerinin yerini alacaktı. Bu sırada 2 İngiliz muharebe gemisi (Swiftsure, Majestic) de kanatları koruyan İngiliz gemilerini (Triumph ve Prince George) değiştirecekti.
17 Mart Saat 22.00 – 18 Mart Saat 10:30 Arasında Yaşananlar
3 muhrip ile 7 mayın arama tarama gemisi 17 Mart gecesi saat 22.00’den 18 Mart saat 02.00’ye kadar Boğaz’ın Akyarlar’a kadar olan kesiminde mayın aradılar; bir şeye rastlamadılar ve bu bölgenin temiz olduğunu rapor ettiler.
18 Mart 1915 günü hava açık ve güzel, deniz durgundu. Bir gün önce Çanakkale’ye gelen ve o sabah saat 08.00’de havalanan bir keşif uçağımız Bozcaada, İmroz ve Boğaz Ağzı bölgesinde çeşitli tipte birçok harp gemisi görmüş ve hemen geri dönerek Müstahkem Mevki Komutanlığına rapor etmişti.
Saat 10.30’da düşman gemilerinin Boğaz’a girmekte oldukları görüldü.
Saat 11:30 Müttefik Filo Plana Uygun Olarak İstenilen Düzeni Alır
11.30’da A ve B hatlarına tahsis edilen İngiliz ve Fransız muharebe gemileriyle bunların kanatlarını koruyacak olan iki İngiliz gemisi yerlerini aldılar ve cehennemi bir ateş başladı.
Merkez tabyalarından A Hattı 14.000, B Hattı 16.000 yarda, kanatları koruyan iki İngiliz gemisi ise 15.000 yarda uzakta bulunuyordu.
Düşman gemileri, ateş taksimi yapmışlardı. Her gemi bir tabyamızı ateş altına alıyordu. Mesafenin uzaklığı dolayısıyla Merkez tabyalarımız susmak zorundaydılar. Ancak Dardanos ve Mesudiye tabyaları karşılık verebiliyordu.
Saat 11.50 – 12.20 Numune Ağır Topçu Taburu Agamemnon’u Vurur
Saat 11.50’de Agamemnon muharebe gemisi Numune ağır topçu taburu tarafından ateş altına alındı. 25 dakikada bu gemiye 12 vuruş kaydedildi; üst kesime yapılan 7 vuruş çok hasar yaptı; geminin 360 derecelik bir dönüş yaparak ateşten kurtulmaya çalıştığı görüldü.
Saat 12.00’de Rumeli Hamidiye Tabyasındaki 35,5’lik top, tek mermi atmadan tahrip edildi.
Saat 12.20’de Queen Elizabeth, Çimenlik Tabyasını bombardıman etmekteydi. Bu sırada 38 cm.lik bir mermi cephaneliğe isabet etti ve yangın çıkardı.
Saat 12.30, Amiral De Robeck Zaferden Umutludur.
11.30’dan 12.00’ye kadar cereyan eden bombardımanda gemi topçusunun tabyalar üzerinde yaptığı etki Müttefik Filo Komutanına başarı umudu vermiş, bunun üzerine Amiral De Robeck, B hattındaki 4 Fransız gemisinin (Gaulois, Charlemange, Bouvet, Suffren) A hattındaki İngiliz gemilerinin sağından solundan geçerek 10.000 yardada mevki almalarını emretmişti. Saat 12.30’da bu gemiler 10.000 yardaya yaklaştılar.
12:40 Topçumuz Inflexible Kruvazörünü Vurur
Fransız gemileri ileri yanaşmakta iken Türk topçusu, İngilizlerin Inflexible muharebe kruvazörüne bir isabet kaydetti; telsizi bozuldu; aynı gemi üç dakika içinde üç isabet daha aldı; Pruva köprüsünde yangın çıktı; alevler Pruva çanaklığına kadar yükseldi. Inflexible, A Hattından geri çekilerek yangını söndürmek ve hasarı gidermek için 2 saat uğraştı.
Saat 13.00 -16.00 Dardanos ve Mesudiye Tabyaları Gürler
Saat 13.00’de bombardıman daha da şiddetlendi. Obüs bataryalarımız düşman gemilerine ateşe devam etmekteydiler. Dardanos ve Mesudiye tabyaları da ateş ediyordu.
Saat 13.00-16.00 Tabyalarımıza Düşman Mermi Yağdırıyor
Saat 14.00’e doğru Türk topçusunun ateşi zayıfladı. Bunun nedeni, top döşemelerinin düşman mermi çukurlarından çıkan toprakların altında kalmasıydı. Ama topraklar atılıyor ve tekrar ateş açılıyordu. Tabii bu arada biraz zaman kaybediliyordu.
Saat 13.00- 16.00 Fransız Gemileri Ağır Hasar Almaktadır
Türk topçusu, 9.000 yardaya sokulan Fransız muharabe gemileri üzerinde çok etkili olmaya başlamıştı. Gemilerin hemen hepsinde ağır hasar vardı. Gaulois muharebe gemisinin baş kısmında büyük bir yarık açılmıştı.
Fransız gemilerinin hasara uğradıklarını gören Amiral De Robeck, ikinci kademedeki gemilerin Fransız gemilerini değiştirmesini emretti.
Saat 13.00- 16.00 Gaulois, Suffren ve Bouvet Zor Durumdadır
Saat 14.00’e doğru Fransız gemilerinden Suffren hızla Boğaz’ın dışına doğru çekilmeye başladı; iki kazamatı tahrip edilmiş olan Bouvet onu izliyordu.
Gaulois, başı suya gömülü, sancağa yatmış, kendi gücüyle Boğaz dışına çıkmaya çalışmaktaydı. Bu sırada Bouvet’de iki patlama duyuldu ve koca gemi birkaç dakikada alabora olarak 600 personeliyle sulara gömüldü.
Fransız gemilerinden boşalan yeri İngiliz gemileri aldı ve 10.000 yardadan tabyaları dövmeye başladılar. Tabyalarımız da bütün güçleriyle karşılık verdiler.
Saat 16.00 Inflexible Mayına Çarpar
Saat 16.00’da Inflexble muharebe kruvazörü sancak başomuzluğundan mayına çarptı. Sualtı baş torpido dairesi parçalandı; buradaki personel yaşamını yitirdi; gemi, baş kısmı suya gömülü olarak Bozcaada’ya yöneldi.
Saat 16.15 Bu Kez Irresistible Mayına Çarpar
Saat 16.15’de Irresistible mayına çarptı. Sancak makina dairesi suyla doldu. Buradaki personelden ancak üç kişi sağ kalabildi. Su basıncı nedeniyle geminin orta bölmesi parçalandı; iskele makina dairesi de su ile doldu. Gemi hareketsiz kaldı. Kurtarılan personel Queen Elizabeth muharebe gemisine getirildi. Karanlık bastıktan sonra kurtarılmak üzere gemi kendi haline bırakıldı.
Saat 17.50 Geri Çekilme Emri Gelir Ancak Ocean da Mayına Çarpar
Amiral De Robeck, saat 17.50’de müttefik filoya çekilme emri verdi.
Çekilme sırasında İngilizlerin Ocean muharebe gemisi mayına çarptı ve zaten topçu mermileriyle ağır hasara uğramış olan gemi boşaltılarak Boğaz’da kaderine terk edildi.
Karanlık bastıktan sonra kurtarılmak üzere terk edilen bu iki gemi, Türk topçusunun ateşiyle batırılmıştır.
7 Saat Süren Savaşın Bilançosu
Yaklaşık yedi saat süren bu cehennemi ateş muharebesi sonunda müttefik filonun 3 gemisi (Bouvet, Irresistible, Ocean) batmış, 3 gemisi (Inflexible, Gaulois, Suffren) uzun süre savaşamayacak kadar ağır hasara uğramıştır.
Düşmanın personel kaybı, çoğu ölü olmak üzere 800 kişidir.
Müttefik donanmanın yoğun ateşine rağmen bizim personel zayiatımız 24 şehit, 43 yaralıdan ibarettir. 4 ağır top tahrip olmuş, 3 top hasara uğramış,1 cephanelik infilak etmiştir.
18 Mart Günü Müttefik Filonun Kayıtlarına Göre Tabyalarımıza 3.344 Top Mermisi Atılmıştır
18 Mart günü tabyalarımızdaki bütün personel canla başla, insan üstü bir gayret ve fedakârlıkla çalışmıştır. O kıyamet gününü, o cehennemi ateş muharebesini bugün gözümüzde canlandırmak kolay değildir.
Her biri çelik bir kale olan, en az 10-15 ağır top taşıyan 16 muharebe gemisi, 7 saat süren ateş muharebesinde tabyalarımıza binlerce mermi atıyor; yalnız İngiliz gemilerinin attığı ağır top mermisi kendi kayıtlarına göre 3.344’tür.
Buna rağmen Türk topçusu ateşe devam edebiliyor ve düşman gemileri üzerinde isabet kaydediyor, hasar meydana getiriyordu. Bu çok büyük bir başarıdır.
Dardanos Bataryası Kahramanları Üsteğmen Hasan ve Teğmen Mevsuf
18 Mart günü Dardanos bataryasının gösterdiği kahramanlık ve üstün savaş gücü özellikle övülmeye değerdir. Bu bataryanın komutanı Üsteğmen Hasan ve takım komutanı Teğmen Mevsuf büyük bir feragat ve gayretle savaşmış, bütün güçlüklere göğüs gererek ateşe devam etmiş ve ikisi de o gün aynı anda şehit olmuştur.
Müstahkem Mevki Komutanlığı’nın 18 Mart tarihli raporu
“Dardanos bataryasında telefon yerine isabet eden bir mermi, tesadüfen burada bulunan Batarya Komutanı Üsteğmen Hasan ile Teğmen Mevsuf‘un ve birkaç askerimizin ölmesine neden olmuştur. Bu yüzden batarya bir süre susmak zorunda kalmıştır.
Üsteğmen Hasan, görevine ve mesleğine kutsal bir inanç ve sevgiyle bağlı çalışkan, sessiz bir subaydı. Dardanos’un bulunduğu yerin önemi dikkate alınarak bu bataryanın özverili bir elde bulundurulması istenmiş ve adı geçen subay, ‘8. Ağır Obüs Alayı’ndan alınarak buraya verilmişti.
Toplarına olan sevgisi, görevindeki istekliliği, bıkıp usanmadan çalışması, mesleğindeki gücü ve yeteneğiyle gerçekten çok büyük görevler yapmıştı.
Teğmen Mevsuf da en şiddetli ateş altında toptan topa koşarak en bunalımlı zamanlarda cesaret ve mertliği ile astlarının moralini yükseltmiş bir subaydı.
Bugünkü zayiatımız arasında en büyük kaybımız, bu iki genç aslan yavrusunun şehit olmalarıdır. Tanrı bu sayın şehitleri ilâhi lutfuna eriştirsin.
Not: Dardanos Bataryası’nın adı daha sonra Hasan Mevsuf Bataryası olarak değiştirilmiştir.
18 Mart Bir Milletin Makûs Talihinin Değiştiği Gündür
18 Mart Boğaz Muharebesinde ağır zayiat veren müttefik filo, artık karaya asker çıkarmadan sadece denizden zorlamakla Boğaz’ın geçilemiyeceğini anlar. Ve planın 4. safhasını uygulamak üzere harekata devamdan vazgeçer. Bilindiği gibi 25 Nisan 1915’te Gelibolu Yarımadası’na müttefik kuvvetler çıkarılmıştır.
Balkan Harbi ve Büyük Harbin ilk aylarındaki yenilgilerden sonra ilk kez 18 Mart Boğaz Muharebesi’nde kazanılan bu parlak zafer Türk askerinin moralini yükseltmiş, ulusun orduya güvenini artırmış, 8,5 ay devam eden kara muharebelerinde Türk ordusu, Üsteğmen Hasan, Teğmen Mevsuf gibi daha nice aslan yavrusu evladını feda ederek canla başla savaşmış ve Çanakkale Destanı’nı yaratmıştır.
Önce 19. Tümen Komutanı, sonra Anafartalar Grup Komutanı olarak bu savaşlara katılan Atatürk, askeri dehasını ve üstün yeteneğini burada dünyaya kabul ettirmiş. “Anafartalar Kahramanı” olarak şöhret yapmıştır. Bu haklı şöhret, O’nun Anadolu’da Türk İstiklal Harbi’ni başlatmasına imkan sağlayan önemli bir dayanak olmuştur.
Kısacası: Çanakkale Türk Milletine her şeyden önce Atatürk’ü kazandırmıştır.
18 Mart Şehitler Günü’nde bu toprakları bize mukaddes bir vatan kılan tüm şehitlerimizi, başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, bütün kahramanlarımızı rahmetle, şükranla anıyoruz.
Kaynak: atam.gov.tr
