“Medeni Kanun’un getirdiği tek eşlilik, mirasta eşitlik, boşanmada eşit haklar gibi hükümlerle, yeni cumhuriyet kuşakları, hukuk önünde eşitlik içinde doğmuş ve öyle yetiştirilmişlerdir. Bugün ülkemizde kadınlara şiddet, evlenme yaşının düşmesi, siyasi temsil gibi sorunların, 90 yıllık Medeni Kanunu’muz sayesinde ‘eşitlik’ anlayışıyla tartışılması bile önemlidir. Eşitlik anlayışını ortadan kaldırmaya çalışanların karşısına hukukun üstünlüğü, demokrasi ve eşitliği yaşam biçimi haline getirmiş milyonlarca cumhuriyet ailesi çıkacaktır.
90 yıl sonra bugün, Medeni Kanun’u iyi anlamak için İslam ülkelerinin durumlarına bakmak gerekir. Sadece kadınlar açısından bile değerlendirildiğinde, Medeni Kanun’un Türk kadınına getirdiği haklar, o ülkelerdeki kadınlar için bir hayal olmayı sürdürmektedir. Bu hayali laik bir ülkede gerçekleştiren cumhuriyetimizin kurucularını bir kez daha saygıyla, minnetle anıyoruz.”
CHP Ankara Milletvekili Gülsün Bilgehan,
‘Mücadeleye devam’
Medeni Kanun’un yürürlüğe girişinin 90. yılında bir açıklamada İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği’nden (İKKB) geldi. Mücadelenin devam ettiğinin altını çizen birlik, “İKKB olarak, ailede demokrasi, toplumda demokrasi yolundaki mücadelemizi kararlılıkla sürdürüyor, laik hukuka, Medeni Kanun’a sahip çıktığımızı, geriye gidişe izin vermeyeceğimizi bir kez daha yineliyoruz.
Medeni haklar, bir ülkede herkesin cinsiyet ve uyrukluk ayrımı yapılmadan sahip olduğu haklardır. Nişanlanmak, evlenmek, mal sahibi olmak gibi haklar medeni haklardandır. Medeni hukuk, kişilerin medeni haklarıyla, aile, miras, eşya ve borç ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.
Hem günü yakalamak hem de kadına karşı ayrımcılık içeren maddeleri ayıklamak amacıyla 1926’da kabul edilen ve 2001 yılının sonuna kadar geçerli olan Türk Medeni Kanunu (TMK), son 50 yıldır süren çabalar sonucunda değişti. Kadın hareketinin yoğun çalışmaları, kadınları çok ilgilendiren “Aile Hukuku” bölümünde ciddi değişiklikler yapılmasında etkili oldu. Eski kanunda kadının aile içindeki hak ve görevlerini kocasına göre tanımlayan ve kadını aile içinde yasal olarak kocaya tabi konumda tutan bir anlayış vardı. Aileye ve kadının ailedeki rolüne yeni bir yaklaşım getiren yeni Medeni Kanun, aileyi kadın ile erkek arasında eşitlik temeline dayalı bir ortaklık olarak tanımlar. Yasanın diline de yansıyan bu anlayış sayesinde “karı” ve “koca” kavramları yerini “eşler” kavramına bırakmıştır. Ayrıca, yasanın dili de önemli ölçüde sadeleştirilerek herkesin anlayabileceği hale getirilmiştir.
Medeni Kanun’a bakacak olursak:
Evlilik
Türk Medeni Kanunu (TMK) evlilik birliğini, zaman içinde değişebilirliğini göz önüne alarak tam anlamıyla tanımlamamıştır. Bununla birlikte, medeni hukukçuların genel varsayımı, evliliğin “bir kadınla bir erkeğin arasında hukukun düzenlediği ve kabul ettiği bir yaşama birliği” olduğudur.
* Çeyiz
* Nikâh
TMK’ye göre kadın ve erkek için boşanma nedenleri farklılık göstermez, her iki taraf için de aynıdır.
